Powieść o Kaszubach
Znany pisarz Stefan Żeromski przyjeżdża nad morze, aby napisać nową książkę. Planuje pokazać w niej jak rozwija się polskie wybrzeże. Zatrzymuje się w wiosce Gdynia i podziwia prężną budowę portu morskiego oraz modernistyczne kamienice.
– Za kilka lat to miejsce zamieni się w nowoczesne miasto – myśli sobie autor i postanawia zaprzyjaźnić się z miejscowym sołtysem Janem Radke oraz Antonim Abrahamem. Wie, że Ci panowie pomogą mu poznać okoliczne wioski takie jak Oksywie, w której mieszkają głównie rybacy.
Zachęcam do przeczytania opowiadania w języku kaszubskim:
Gdiniô zmieniwô sã na najich òczach
Jón Radke, szôłtës Gdini, w niedzelã reno stanął kòl swòji chëczë, głãbòk òdetchnął, z czeszeni wëcygnął róg z tobaką, jaczi dostôł w darënkù òd swòjégò drëcha Tónë Ôbrama i żdôł na dobrą chwilã, żebë wcygnąc czôrny pich do nosa. Wezdrzôł nôprzód w starnã resaùracji sąsôda Plëchtë i òbzérôł sã tam za Stefanã Żeromsczim, pisarzã, chtëren przëjachôł do Gdini pisac ò bùdowie pòrtu i ò Kaszëbach. Béł czekawi, czë gôdôł ju z rëbôkama z Òksëwiô. Prawie dzysô chcôł do nich jic i mëslôł zabédowac pòspólną szpacérã znónémù pisarzowi.
– Niech bãdze pòchwôlony Jezës Christus – ùczuł z daleka głos drëcha Tónë Ôbrama
– Na wieczi wieków, Tóna! Jô chcôł prawie so zażëc, pòj to dóm i tobie.
– Chãtno! Tã tobakã jô kùpił dlô ce w Pùckù. Wedle mie, tam robią nôlepszą – rzekł Tóna Ôbram.
Òbëdwaji chłopi wcygnãlë tobakã, sedlë kòl chëczë na łôwce i zaczãlë kôrbic.
– Móm czëté, że na drëdżi rok skùńczą bùdowac naji pòrt. Przëjadą tej do Gdini nôwôżniészi przedstôwcowie wëszëznów nowi Pòlsczi. Jak prezydent Stanisłôw Wòjcechòwsczi ùzdrzi najã wies, jakô tak chùtkò zmieniwô sã w snôżé miasto, to nie ùwierzi w to, co widzy – rzekł bùszno szôłtës Jón.
– Môsz prôwdã, drëchù, ten môl zmieniwô sã na najich òczach. Przëjéżdżają do Gdini lëdze, żebë bùdowac pòrt, naje „òkno na swiat”. Wnetka bãdzemë jezdzëc òkrãtama nawetka za òcean, do Americzi – prawił Tóna Ôbram.
– Snôżi je téż naji Bôłt i gdińsczé pieglëszcza! A Kaszëbi to robòcy lëdze. Rëszno bùdëjeta w ti waji wsë taczé bëlné, nowòczasné i mòdernisticzné bùdinczi – dołącził do gôdczi jeden szëkòwny chłop.
– Stefón! Jem baro rôd, że Was widzã – szôłtës zarô pòznôł Stefana Żeromsczégò, chtëren przëjachôł czile dni temù z Warszawë.
– Witóm Was! – pisôrz grzeczno sã ùkłónił. – Jô bë chcôł jic na Òksëwié i pògadac z tamecznyma rëbôkama. Gòspòdôrz restaùracji, Plëchta, wspòmnął, że szôłtës bë mógł tam rëgnąc ze mną – gôdôł dali.
– Ale jo! Nôlepi chcemë tam jic dorazu. Mòże jesz nie wëjachelë na sledze – òdpòwiedzôł Radke i pòszedł w czerënkù sąsedny wsë – Òksëwiô.
Òb drogã towarził jima Tóna Ôbram.
Czedë ju doszlë na plac, òkôzało sã, że mùszą përznã pòżdac na rëbôków.
– Dopiérze co wëjachelë – wòłałë dzecë, jaczé bawiłë sã na piôskù.
Szôłtës chcôł przińc drëdżi rôz witro, ale Stefón Żeromsczi ùpiarł sã, że mùszi ju terô zrobic z nima wëdowiedzã do nowi ksążczi „Wiater òd mòrza”. Pòszlë nôprzód do karczmë krótkò kòscoła, a pózni na smãtôrz, jaczi je na òksëwsczim klifie. Czej Żeromsczi pòdzywiôł snôżi, kòlmòrsczi krôjmalënk, Jón Radke i Tóna Ôbram stanãlë kòl grobù Antóna Mùchòwsczégò.
– Ksądz Mùchòwsczi béł dzyrsczim człowiekã. To wiôldżi patriota. Bił sã òbczas stëcznikòwégò pòwstaniô. Pamiãtóm, jak rojił ò samòstójny Pòlsce i wòlnym Pòmòrzim. Czedë béł probòszczã w òksëwsczi parafii sw. Michała Archanioła, to më czãsto ò tim gôdelë – wspòminôł Jón Radke.
– Móm nôdzejã, że czedës mie téż pòchòwają na tim smãtôrzu, kòl najégò ksãdza – dodôł Tóna Ôbram, zdrzącë na grobë i na mòrze. Chùtkò równak skùńcził te rozmiszlania Stefón Żeromsczi, chtëren pònëkôł chłopów, żebë wespół z nim zeszlë na sztrąd przëwitac sã z wëchòdzącyma z bôtów rëbôkama.
Możesz też wysłuchać i pobrać nagranie
Czyta: Dariusz Majkowski
[download id="4013"]
Pobierz opowiadanie w języku kaszubskim
[download id="4023"]
Jeśli chcesz zobaczyć jak wygląda opowiadanie przygotowane do wydruku,
to kliknij obok na grafikę.
Pobierz opowiadanie w języku polskim
[download id="4026"]
Jeśli chcesz zobaczyć jak wygląda strona opowiadania w języku polskim,
to kliknij obok na grafikę.
Zapraszam do Oksywia
Dzielnica Gdyni
Oksywie, leży na wzniesieniu nazywanym Kępą Oksywską. Jest to bardzo urokliwe i spokojne miejsce. Można jeszcze zobaczyć tam rybackie osady, zejść na plażę i pospacerować po oksywskim bulwarze.
Tutaj znajduje się też Cmentarz Garnizonowy Marynarki Wojennej. W centralne części Nekropolia znajduje się kolumbarium. Na głównej osi biegnącej w kierunku klifu w 2017 roku wybudowano Kwaterę Pamięci, gdzie znajdują się prochy oficerów Marynarki Wojennej zamordowanych w latach 50. Aleja prowadzi do krzyża (16 m wysokości). Każdy, kto chce do niego dotrzeć, powinien minąć żeliwną konstrukcję rzeźbiarską, która przypomina burt okrętu.
Kościół pw. Michała Archanioła
Ten zabytek warto zobaczyć. Jest to najstarsza świątynia Gdyni i na pewno kryją się tam ciekawe historie. Jeszcze w latach 20. XX wieku nie tylko mieszkańcy Oksywia przychodzili się tutaj modlić, ale też sąsiednich wiosek. Zbudowano go z cegły oraz kamienia. Od zawsze widoczny był z daleka, dlatego że postawiono go na wzniesieniu, tuz przy zatoce.
Najstarsza gdyńska nekropolia
Mieści się obok kościoła pw. Michała Archanioła. Tu swoje miejsce spoczynku znaleźli wybitni Kaszubi, na przykład Antoni Abraham. Tę postać warto poznać. Zachęcam do zajrzenia na blog Andrzeja Buslera i przeczytać ciekawy artykuł z serii "Zasłużeni Pomorzanie".
https://czec.pl/pl/n/29 - Abraham
Budowa portu