Kaszubska tabakiera

Ten charakterystyczny pojemnik do przechowywania tabaki wykonany z rogu bydlęcego znany jest na Pomorzu już od wielu lat. Wykonują je rzemieślnicy, dla których praca rogarza jest najczęściej kontynuacją rodzinnej tradycji.

Zobacz film o wyjątkowej kolekcji, którą można obejrzeć „na żywo” w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach.

Zachęcam do przeczytania opowiadania w języku kaszubskim:

Stark i jegò kòlekcjô

Jednégò dnia Werónka nawiedzëła swòjich starëszków. Òni téż mieszkają na Kaszëbach. Czãsto, czej do nich przëjéżdżô, szpacérëją wespół ze starkã pò lese. Czej je lato, zbierają jagòdë, a òb jeséń grzëbë. Òb zëmã szukają na sniegù szlachów zwierzãtów. Dzéwczã ùczi sã tedë, czim sã apartnią szpùrë zajca òd szpùrów lësa.

– Roda je nôwikszim darënkã, jaczi dostelë lëdze – wiedno pòwtôrzô stark.

– Mô prôwdã! Naje lasë, rzéczi, jezora, mòrze, zwierzãta i wszëtczé roscënë są baro przëdatné i snôżé – mësli so tej Werónka.

Lasowé szpacérë kùńczą sã cepłą arbatą i jedzenim bëlnëch młodzowëch kùszków, jaczé starka piecze prawie dlô swòji wnuczczi.
Tak bëło téż dzysô. Pò arbatce, rozgrzónô i najadłô Werónka stanãła kòl sklëniany gablotë i òbzérała baro czekawą kòlekcjã rzezbionëch tobaczérów.

– Starkù, w nich trzimôce nen czôrny pich, pò jaczim tak głosno czichôce? – zapitała zaczekawionô Werónka.

– Jo! Ten pich to tobaka, a zdobny róg zwie sã tobaczérą – tłómacził starëszk.

– A dlôcze môce jich jaż tak wiele? Mést są namienioné dlô specjalnëch gòsców?

– Nié, Werónkò, jô prosto zbiéróm tobaczérë i jiné wërobinë z rogów. To taczé mòje hòbbi.

– Czichanié gwës téż je waszim hòbbi, bò doch wiedno jak jô tuwò jem, to czãsto  i głosno czichôce. Je to baro smiészné – gôdała Werónka.

– Të sã wëszczérzôsz, ale jô pò prôwdze lubiã mòjã kòlekcjã. Twòrzã jã òd wiele lat. Kòżdą wërobinã móm za môłi dokôz kùńsztu. Są tu nié blós tobaczérë, ale téż mùzyczné instrumentë. Niejedné rodżi służą do picô.

Ùtwórcë rozmieją téż zrobic z rogów grzebienie, zdobë do włosów abò nóż do rozcynaniô lëstów.

– A te, co mają główczi zwierzãtów, wezmë na to kònika, to tobaczérë? – zapitało dzéwczã.

– Jes wëzgadła! Wiele rogòwników, to je rzemiãsników, co twòrzą wszelejaczé zachë z rogów, zdobi tobaczérë tak, żebë apartniłë sã òd jinëch. Zdrzë, móm tuwò pëszną sowã, w jaczi trzimóm mòjã lubòtną tobakã. Czedã jã wcygóm przez nos, to zdôwô mie sã, że jem kąsk mądrzészi – smieje sã stark.

– To dlôte, że slépnica [pòl. sowa] je symbòlã mądroscë? – zmerkała Werónka.

– Jo. Dzecë równak ni mògą zażëwac tobaczi. Mòże tobie mòckò zaszkòdzëc! Lepi tej dobiwôj mądrosc na jiny ôrt, np. czëtôj wiele ksążków – rzekł starëszk.

– Starkù, môce snôżą kòlekcjã i czekawé hòbbi, ale wë téż czëtôjce ksążczi, bò zdôwô mie sã, że wicy jidze sã z nich naùczëc jak wcygającë czôrny pich.

 

Możesz też wysłuchać i pobrać nagranie

Pobierz opowiadanie w języku kaszubskim

[download id="4155"]

Jeśli chcesz zobaczyć jak wygląda opowiadanie przygotowane do wydruku,
to kliknij obok na grafikę.

Pobierz opowiadanie w języku polskim

[download id="4158"]

Zobacz stronę w języku polskim przygotowaną do wydruku.

 

Kilka słów o rogarstwie

Do przechowywania tabaki, czyli tytoniowego proszku służy tabakiera. Wytwarza się ją głównie z rogu bydlęcego. Rzemieślnicy starają się je tworzyć w taki sposób, by wyróżniały się swoją oryginalnością i zachwycały tego, który z niej korzysta. Dlatego też możesz spotkać tabakiery o różnych kształtach. Przykładowo w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach obejrzysz pojemniki na tytoń z główką sowy, koników, niedźwiedzi, albo w formie buta, ryby.

Inne wyroby

Kiedyś rękodzielnicy wykonywali z rogów zwierzęcych również guziki, grzebienie, ozdoby do w włosów, noże, łyżki do butów. Krótko mówiąc były to przedmioty codziennego użytku. Charakteryzowały się trwałością i pełniły też funkcje dekoracyjne.

 


Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

logotyp stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego