Krzyżacki zamek w Bytowie

Tę gotycką budowlę znają już wszyscy mieszkańcy Kaszub. Do bytowskiego zamku dotarli też bohaterowie tego opowiadania: Kasia i jej mama Hania, Tola i Jakub. Liczą na to, że odnajdą tutaj zaginionego border terriera, który należy do Jakuba babci. Chcą też uratować drewnianą rzeźbę św. Nepomucena z Muzeum Zachodniokaszubskiego przed kradzieżą.

Czy udało im się wypełnić misję?

Zobaczcie sami....

 

Zachęcam do przeczytania opowiadania w języku kaszubskim:

Na krzëżacczim zómkù w Bëtowie

– Mùszimë to zgłosëc na Pòlicjã. Zmùsziwanié młodëch lëdzy do kradzélstwa je przesprawą! – nerwés gôdała mëmka Kaszczi, Hana, chtërna razã z Tolą i Jakùbã próbùją nalezc zdżinionégò tósza i szukają szlachów kradélców drzewianëch rzezbów.

– Kò ni mómë niżódnëch dokazów [pòl dowodów] na to, że weterinôrz, co lékarzi bòrder terriera starëszczi Jakùba, je kradélcã. Szandarowie w taką historiã nama gwës nie ùwierzą! – rzekła Kasza.

– Më czëlë gôdkã tëch chłopów w kartësczi kòlegiace. Jesmë sã téż doznelë, że mają plan ùkradniãcô sztaturczi sw. Nepòmùka ze Zôpadnokaszëbsczégò Mùzeùm. Wedle mie to nie je mòżlëwé. Mùzeùm na gwës je zabezpieczoné przed kradélcama. Më bë równak mielë pòjachac do Bëtowa i ùgwësnic sã, że to, co sã nama zdôwô, je prôwdą – dodała Tola.

Hana sã zgòdzëła. Wiedziała, że tã sprawã je mùsz rozrzeszëc.

Bãdącë na môlu całé karno: Kasza, Tola, Jakùb i Hana natëchstopach rëgnãlë w stronã Mùzeùm, jaczé je w gòticczim krzëżacczim zómkù. Ùdbelë so, żebë sã rozdzelëc. Tola z Jakùbã òstelë kòl wjazdowi brómë, jakô prowadzy na zómkòwi plac.

– Mdzemë żdac na tëch kradélców. Weterinôrz i jegò córka mają sã tuwò pòtkac ze swòjim drëchã. Planowelë téż przëprowadzëc ùkradłé psë. Żelë Jakùb pòznô terriera starczi, to òd razu do waju zazwòniã – rozsądzëła Tola, gôdającë do Kasze i Hanë.

– Dobrô ùdba. Jô z mëmkã pùdã do Mùzeùm. Pòszukómë rzezbë swiãtégò Nepòmùka – pòwiedzała Kaszka.

Zabëtczi strzédnowiekòwégò kùńsztu są pòkazywóné na pierszim szosu [pòl. piętrze] bëtowsczégò Mùzeùm. Za krzëżacczich czasów bëłë tam taczé jizbë jak: refektôrz, to je jôdnica, kaplëca, dormitorium (môl do spikù). To w tëch zalach Kasza i Hana chcą nalezc żłobiznã swiãtégò Nepòmùka.

Mëmka z córką zatrzimałë sã w refektarzu i zaczãłë pòdzëwiac wiôldżi, zajimający całą scanã XV-wiekòwi krucyfiks.

– Tuwò zôkònny ricerze nié leno jedlë, ale téż sã mòdlëlë. Wiôldżé òkna rozwidniałë zalã. Pò zôpadze słuńca ricerze pôlëlë òdżin w kòminkù i gòrnie [pòl. pochodnie]. Z szafë abò kastë wëcygelë statczi i sôdelë do môltechù kòl wiôldżégò stołu. Ale nôprzód mëlë rãce, dlôte kòl weńdzeniô bëła môłô wlëgòwô ùmiwalniô zwónô pò łacëznie lavabo – òpòwiôdała Hana.

– Gwës rôd przebiwelë w ti strzédnowiekòwi jôdnicë. Bëło jima cepło i lubkò kòl rozpôlonégò w kòminkù ògnia – rzekła Kasza.

– Bënë je baro czekawé. Zdrzë na tã pòdłogã. Je na ni widzec krzëżacczi sztãpel Bëtowa. Czekawé, czë takô bëła ju òd zôczątków pòwstaniô tegò zómkù? A mòże zrobilë jã òbczas renowacje, czedë òb wiele lat òdbùdowiwelë ten zabëtk? – próbòwała sã docëgac Hana.

– Mëmkò, tuwò! Jô nalazła wiele rzezbów! – rzekła Kasza, wchôdającë do dôwny kaplëcë Krzëżôków.

– Drzewiané sztaturczi swiãtëch, Christus ùkrziżowóny i dwùch zleczińców przërzeszonëch do krziża, swiãtô Ana z Dzecątkã Jezës, Marią i Józefã, je téż... swiãti Nepòmùk! – mëmka z córką stanãłë przed rzezbą i ju wiedzałë, co mùszą terô zrobic.

W tim czasu przed brómą do zómkù dało czëc głosné szczekanié psów.

Jakôs młodô białka i dwùch chłopów ni mògło so dac radë z karenkã tószów. Bëło widzec, że nie rozmieją sã nima zajimac. Dało na nich bôczenié wiele turistów a téż Tola i Jakùb, chtëren òd razu pòznôł psa swòji starëszczi.

–  Tegò border terriera nie pòmilã z niżódnym jinym psã! – zawòłôł i pònëkôł do zwierzãtów. 

Za nim rëgnãła Tola i robòtnik òchronë, chtërnémù baro nie widzôł sã ten trzôsk.

– To òni – bëło czëc wòłanié Kasze, chtërna prowadzëła w stronã zleczińców swòjã mëmkã i robòtników mùzeùm.

Chutkò chtos zazwònił do szandarów. 

Òkôzało sã, że kradzélów zabëtkòwëch rzezbów szukają ju òd czile lat. Nicht nie wiedzôł, że jednym z przesprawców je weterinôrz, jaczi zajimôł sã tószã starëszczi Jakùba.

Całé szczescé, że sprawa òstała rozrzeszonô. Knôp sã bòjôł, że jegò starëszka nigdë ju nie ùzdrzi swòjégò kòchónégò terierka.

Czyta: Zuzanna Gliszczyńska

[download id="3594"]

 

[download id="3606"]

Jeśli chcesz zobaczyć jak wygląda druga strona opowiadania w języku polskim,
to kliknij obok na grafikę.

 

O zakonie krzyżackim i o ceglanym gotyku na Kaszubach trochę ciekawostek poznasz tutaj: http://www.farwnyswiat.pl/mur-obronny-w-leborku/ 

Rycerze, którzy budowali na Pomorzu zamki

Pełna nazwa to: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Był to jeden z trzech największych, obok joannitów i templariuszy, chrześcijańskich zakonów rycerskich. 

Pojawili się na naszych ziemiach na prośbę księcia Konrada Mazowieckiego w 1226 roku, czyli bardzo dawno temu. Te czasy nazywane są średniowieczem.

Rycerze ci byli zakonnikami i nazywano ich Krzyżakami. Każdy wtedy wiedział, że ich znak rozpoznawczym to czarny krzyż na białym tle. Rządził nimi Wielki Mistrz.

Dzięki wojnom i dyplomacji stworzyli swoje własne Zakonne Państwo. Zbudowali w nim m.in. wielki zamek w Malborku. Mieszkali w nim najważniejsi rycerze i sam Wielki Mistrz.

Na całym Pomorzu powstało też wiele innych - mniejszych - zamków, np. w Bytowie.

Krzyżacki zamek w Bytowie

Przyjrzyj się ilustracji. Zobaczysz na niej, że w każdym kierunku postawiono wysokie i mocne wieże. Jedna jest kwadratowa i pozostałe są okrągłe (baszty). Od zachodu zbudowano budynek, w którym mieszkali rycerze. W nim znajdowały się takie pomieszczenia jak refektarz (jadalnia), kaplica, mieszkanie prokuratora, dormitorium (sypialnia).

Na dziedzińcu znajdowała się studnia, z której rycerze czerpali wodę.

Zamek otoczony był murem obronnym i fosą.

Z boku ilustracji jest przygotowany plik do pobrania. Kliknij i już masz go u siebie 🙂  

[download id="3673"]