Nowoczesne drzwi

Pamiętacie małą Ruth Claaszen? Urodziła się w 1907 roku. Dzieciństwo spędziła w willi przy nadmorskiej promenadzie w Sopocie. Jeżeli jeszcze nie poznaliście bohaterki opowiadania, to zajrzyjcie tutaj  Ruth i ji pëszny bùdink

Jej tata kolekcjonował zabytki i nie przepał za nowoczesną sztuką. Jednak pewnego dnia postanowił zamówić do kilku pomieszczeń nowe drzwi...

Zachęcam do przeczytania opowiadania w języku kaszubskim:

Nowòczasné dwiérze

Jesta czedës mëslelë, że òkna i dwiérze mògą bëc dokazama kùńsztu? Jo, wiém, kąsk to brzëmi dzywno. Dzéń w dzéń wchôdającë dodóm abò do szkòłë òtmikómë doch dwiérze i nijak sã nama òne nie parłãczą z zabëtkã abò jakąs artisticzną wërobiną. Ale mòże sã zdarzëc téż tak, że bãdącë na przëmiar na wanodze w jaczims mùzeùm dôsz bôczenié na to, że drzewiané skrzidła dwiérzów mają wëżłobioné zdobienia, a kòl klëczczi wãgòrzi sã òrnament z roscënów.

Rôczã waju do willë Ernsta Claaszena w Sopòce.

Bez problemù do ni trafita, bò dzysdnia je tam Mùzeùm Miasta Sopòtu.

Dôwny miéwca tegò bùdinkù miôł kùńszt we wiôldżim ùwôżanim. Zbiérôł dokazë i béł bùszny ze swòjich zbiérów. Nie interesowôł sã równak dzysdniowima ùtwórcama. W tim czasu, a béł to pòczątk XX wiekù, pòpùlarny béł stil zwóny secesją. Nie widzôł sã òn bògatémù kùpcowi.

Równak jegò białka Marta ùdbała so, że nowòczasné zdobë dodadzą jich willë përznã letkòscë...

– Mùlkù, ta szafa w naji jôdnicë je za pòwôżnô i mało czekawô – rzekła czedës Marta Claaszen do swòjégò chłopa Ernsta.
– Ale jak to, òsmënôscewiekòwô gduńskô szafa je mało czekawô? Kò to dokôz kùńsztu! – òdpòwiedzôł rozgòrzony Ernst.
– Ni mùszisz bëc zarô taczi nerwés. Jô leno czëła, że òstatno módné są dekòracjowé dwiérze. Najim òknóm téż bë dobrze zrobiło òdswiéżenié.

Na taczi ôrt Ernst Claaszen, lubòtnik barokù, kùpił do swòji willë nadzwëkòwé, nowòczasné dwiérze.

Ùzdrzita na nich zdobné mòtiwë  roscënów. Główczi kwiatów, nad jaczima rosną lëstë i trôwë, a nad tą kómpòzycją ùnôszô sã chłąd skùńczony wąsczim lëstã.

Kòżdi z waju gwës dozdrzi plaskatorzezbë z pòrtretama òbkrążonyma roscënama. Na przëmiar twôrz chłopa pòjôwiającô sã z lëstowëch wietwiów. Wëzdrzi òn përznã smiészno, bò nawetka jegò wąsë zmieniłë sã w lëstë. Na jinëch dwiérzach we willë Claaszena nalézëta głowã białczi, wkół jaczi gãsto wãgòrzą sã winowé krze. Je téż pòsobny chłop, chtërnégò dłudżé włosë są wplątóné w winowé wietewczi.

Secesjowi kùńszt ùlubił so wałowé, przecynającé sã, linearné sztrépë.

Ùdbë na nie bëłë bróné z rodë. Artiscë òbzérelë roscënë i wòdné òrganizmë jak meduzë abò wòdoroscënë. Służëłë jima za mòdło do twòrzeniô òrnamentów ò dżibczich lëniach, jaczé zmieniwałë sã w prosté, geòmetriczné sztôłtë.

Claaszenowie achtnãlë nowòczasny stil i kôzelë artisce zrobic téż dekòracje do òknowi wlédżi. Pózni do pòczestnégò i bòkadnégò bëna dołącził pòsobny módny element – gramòfón. Òdtądka salón béł wëfùlowóny nié leno pësznyma dokazama kùńsztu, ale téż mùzyką i tuńcã.

Czyta: Dariusz Majkowski

[download id="4278"]

[download id="4288"]

Jeśli chcesz zobaczyć jak wygląda opowiadanie przygotowane do wydruku,
to kliknij obok na grafikę.

[download id="4291"]

Secessio oznacza „odejście”

Wiele kierunków sztuki przeszłości deklarowało „nowo­cze­sność” i odwrócenie się od tradycyjnej estetyki. Secesja stała się modna w Europie na pod koniec XIX wieku i trwała około 25 lat. W Anglii styl ten nazywano „moderne style”, we Francji „Art Nouveau” (nowa sztuka), w Niemczech określano mianem Jugendstil.

W opowiadaniu można dowiedzieć się jakie szczególne cechy w plastyce charakteryzuje ten nurt, przykładowo są to płynne, faliste linie, ornamenty roślinne, a czasem geometryczne formy. Postawy artystów były różnorodne. Niektórzy wybierali wzory proste, kwadratowe, a inni giętki linearyzm.

W domu państwa Claaszen w Sopocie

Gospodarz kolekcjonował głównie zabytki z okresu baroku lub XVIII i XIX-wieczne przedmioty. Wyroby secesyjne zastosowano w snycerce okiennej i drzwiowej. O ornamentalnych drzwiach była mowa w opowiadaniu (obejrzyjcie też film), ale warto zwrócić też uwagę na okna. Część z nich np. w salonie, jadalni, w werandzie zwieńczono w formie łuku (ł. pełny i ł. odcinkowy). Górne skrzydła okienne podzielone są listwami tworząc kratownicę. W ten sposób połączono obłe i geometryczne kształty.

Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego